'Meditatieve spanning'
Het valt niet mee om onbevangen te gaan luisteren naar de late strijkkwartetten van Beethoven. Voor een deel komt dat door de kwalificaties waarmee dit werk vaak wordt omgeven. 'Meditatief' lezen we in de aankondiging van het concert – het is de vraag wat de meester uit Bonn daarvan zou hebben gevonden. 'Een geheel nieuwe weg' – ook iets wat vaak gehoord wordt. Ongetwijfeld waar, maar het gaat dan wel om een kunstje dat Beethoven in zijn leven al minimaal 15x eerder geflikt had. Als we al die associaties laten voor wat ze zijn, dan komen we nog op het punt van de eerdere uitvoeringen. Wie, om maar eens iets te noemen, het Alban Berg Quartet in de kast heeft staan, die kan toch niet zonder verwachtingen De Vereeniging binnen stappen.
En juist door de vergelijking met zo’n ‘perfecte' registratie is déze uitvoering zo spannend. In de eerste twee delen van opus 132 lijkt het alsof het kwartet nog moet zoeken naar het samenspel met elkaar en met de ruimte. Misschien lijkt dat ook maar zo, en is het mijn gehoor dat nog de aansluiting moet zoeken bij dit kwartet, en bij de wat wollige akoestiek van De Vereeniging. Maar vervolgens is er geen ontsnappen meer aan. Wat een prachtig samenspel brengen deze vier mensen, en wat een genot om hen niet alleen te horen maar ook te zién spelen.
Ook in opus 130 komt de muziek volop tot bloei. Fascinerend om, meer dan bijvoorbeeld bij die eerder genoemde opname, te horen hoe de muziek af en toe lijkt te zoeken en bijna lijkt te verkruimelen, waardoor je je als luisteraar afvraagt waar het heen zal gaan. Ik kan me voorstellen dat dit 200 jaar geleden een van de redenen was dat deze muziek zo’n schok teweeg bracht. Het is nog steeds classicistische muziek, maar bijna elke vorm van voorspelbaarheid is verdwenen.
Een groot compliment dus voor het New Zealand String Quartet, en een pleidooi ook om spannende muziek in levende lijve te gaan horen in een concertzaal – het is mogelijk niet perfect, maar des te spannender!